ÇANKIRI'DA KUTLAMA ve GERÇEKLER

          Atatürk’ün Çankırı’ya gelişinin 88. yıldönümü kutlamalarının yapıldığına dair haberleri okudum. İçeriğine baktığımız zaman bu kutlamaların Atatürk'ü karşılayan Çankırı mebuslarından Ahmet Talat Onay'ın o günlere dair yazdıklarını okumadan veya dikkate almadan yapıldığı anlaşılmaktadır.

           Biz bu yazıyı Türk Dili dergisinin 1956 tarihli bir nüshasından ilgili arkadaşlar zahmet çekmesin diye bulup bu sitede yayınladık. Bazı Çankırı haber siteleri de bu yazıyı buradan alıp yayınladı.

         Bu yazıyı tekrar sunalım:

                               ATATÜRK ÇANKIRI’DA

 

             Güneş doğarken şehre döndük, bir komisyon topladık. Nerede misafir edileceğini, neler ikram edileceğini kararlaştırdık. Öğle yemeği Ertuğrul İlkokulunda verilecek, dönüşlerinde ortaokulda misafir edilecekti.

            23 Ağustos 1925 günü mebus Ziya, Rifat, müdde-i umumî Şevket Beyler ve müftü Atâ Efendi ile Belediye Reisi Cemal Efendi,  Vali Cemil Bey’in refakatinde on saatlik mesafedeki Çandır hanı’na gidildi. Bindiğimiz tenekeden iki Ford otomobili idi.

            -Hem müftü, hem parti reisi nasıl olur? buyurdular.

            Gazi’nin arabasında Nuri Conker vardı. Fuat Bulca, başkâtip Tevfik, seryaver Rusuhi ve diğer yaver Muzaffer, muhafız taburu kumandanı İsmail Hakkı, polis müdürü Dilaver Beylerle maiyet memurlarının bindikleri arabalar bu sırada gelmişlerdi.

             Gazi yarı ciddî:

            -Hani sizin şapkanız? buyurdular.

            Hep şaşırmıştık. Ben:

            -Şapkayla teşrif buyuracağınızı bilseydik, biz de birer tane tedarik ederdik, dedim.

            Güldü, dönüşte şapkalı görmek istediğini söyledi.

            Çandırlılar ayran ikram ettiler. Meşhur Ömer Ağa’yı sordu. Köye adam koşturuldu. Gelinceye kadar köylülerle konuştu.

            Ömer Ağa, sağ elini kalbi üzerine koyarak selâmladı ve Gazi’nin eline sarıldı. Gazi gülerek:

            - Nasıl yine mebusları hapsediyor musun? lâtifesinde bulundular.[3]

             Ömer Ağa, mahcup, bir yanlışlık olduğunu, mebus sözünü mahbus anladığını ve olayı hikâye etti. Gazi gülerek ağanın yanağını öptü.

              “Derimize saman doldururlar mı?” sualine Ağa:

              -Lâyık olanların doldurulur, cevabını verdi.

              Ömer Ağa, altı yüz yıldan beri ocağı yanan bir hanedanın son çocuğu, gün görmüş, “mîr-i kelâm”, misafir-sever, sözü tutulur, iyi düşünür, Türkçü bir köy ihtiyarı idi.

                                          ***

                Beraberimize operatör doktor Rifat’ı, Kâmil Beyi de alarak Kastamonu’ya gidiyorduk. Yolda köylüler tezahürlerde bulunuyorlardı.

                Ilgaz dağının doruğundaki karakolda Kastamonu heyeti ile karşılaştık.

                Kastamonu’da istikbal pek parlak oldu. Gece konaklarının önünde şenlikler yapan delikanlıların oyun iktizası attıkları silâhları mene çalışan Ankara ve Kastamonu polislerini azarlayan Gazi’nin kalabalığa karıştığı görüldü.

                İki gün sonra İnebolu’ya gittiler. Bize dönmemizi emir buyurdular. İnebolu’da halka “Efendiler! Buna şapka derler, medeni serpuş budur, bundan sonra serpuşumuz bu olacaktır” mealindeki nutkunu verdiler.

                                      ***

                 Bir gece Çankırı’da kalacağı anlaşılınca, teklifim üzerine tenekeci İsmail Ustaya bir banyo tenekesi yaptırdık. Hastanenin büyük semaverini getirterek yanına bir kazan soğuk su koyduk. Bir banyo dairesi vücuda getirilmişti. Vali Bey, tenekeyi boyatmış, boya kurumadığı için sildirmiş, fakat kokusu tamamen giderilememişti. Derme-çatma bir banyomuz olduğunu söyledim. Çok sevindi. Bir taraftan soyunuyor, semavere, kazana bakıp bakıp gülüyordu.

               -Nuri, banyo var, ben gireceğim diyerek girdiler.

                Sonra hep yıkandılar.

             …….Neden sonra inkılâptan söz açıldı. Bahis şapkaya, medeni kıyafete intikal etti.

              -Hani sizin smokininiz? diye sordu.

              Beraberindekiler hep smokin giymişlerdi. Çankırılılar bu elbiseyi bilmiyorlardı. Ben vaktiyle İzmir’de görmüş fakat giymemiştim. Biz mebuslar jaketatay giymiştik.

                -Efendi, böyle ziyafetlere açık renk elbiseyle gelinmez, gelmek medeni insanlara yakışmaz, diye azarladı ve bana dönerek niçin smokin giymediğimi sordu:

               Güldü ve hiddeti geçti:

               - Mazursunuz, buyurdu.

               Fakat Cemal’e bir daha hitap ve iltifatta bulunmadı.”