MELİK KASIM BİN İSFENDİYAR ve VAKFİYESİ

Sitemizde hakkında müteaddit yazılar yazdığımız İsfendiyaroğlu Kasım Bey’i hatırlatma ihtiyacı doğduğu için tekrar gündeme taşıyoruz.

CANDAROĞULLARI(1291-1461)

Anadolu’da bir müddet hüküm süren İlhanlılar tarafından hizmetine karşılık kendisine tımar verilen Şemseddin Yaman Candar’ın kurduğu bir beyliktir. Verilen tımar, Eflâni taraflarındadır. Beyliğin merkezi Kastamonu olmuş, sınırları içine Çankırı, Sinop, Karabük gibi illeri aldığı gibi, bugünkü Çorum, Kırıkkale, Bolu illerinin bazı kısımları da hakimiyet alanına dahil olmuştur.

İSFENDİYAROĞLU KASIM BEY

Kasım Bey, Candaroğullarından İsfendiyar Bey’in(ö.1440) oğludur. Doğum tarihi bilinmemektedir. Vefatı 1464 yılı civarındadır. Osmanlı hizmetine girdiği 1417 tarihinden, ölümüne kadar 50 yıla yakın Çankırı ve civarında hüküm sürmüştür. Osmanlı’ya tâbi olmakla birlikte, bölgesini yarı bağımsız bir beylik gibi yönetmiştir. İmzasını “Melik Kasım bin İsfendiyar” olarak atmıştır.

Vakıfları, kurduğu ve desteklediği zaviyeleri, imareti, camisi ve diğer tesisleriyle Çankırı şehrinin oluşmasında birinci derecede önemli bir devlet adamıdır.

1417-1464 arası Çankırı meliki ve İstanbul kuşatmasında Fatih’in Bizans İmparatoruna gönderdiği son elçi olan Kasım Bey, yüksek kültür sahibi, ömrü savaşlarda geçmiş fedakâr bir gâzî ve hayırsever bir şahsiyettir. İsfendiyaroğlu Kasım Bey tarafından inşa olunan imâretin vakfiyesi 3 Şaban 833 (27 Nisan 1430) tarihlidir.

İMARETE VAKFEDİLEN MÜLKLER – 3 Şaban 833 (27 Nisan 1430)

“Mahruse-i Çankırı’nın haricinde Saray-yeri namı ile mâruf mevzide bina ve inşa ettiği…imâret-i şerife ve zâviye-i latife” ye yaptığı vakıfları belirtiyor. Yapılan vakıflar şunlardır.

a- Çankırı’nın Samîri, Saray, Ağca, Ahikıran, Çağabey, Satıyüzü, Bayırakseki, Akseki, Bademçayı, Çakırlar, Davudlar, Yakaköy, Çiftçiler, Sarıkaya, Gökçeözü, Karaköçek, Tilkişehri, Pazar, Çukurviran, Doğu, Kızılsin, Dengi, Ekincik, Kargu Nahiyesinde Öküz, Yazukilise, Kayı, Peltik, Balışeyh, Hızır Seyyid köylerinin tamamı; [1]

b-Çankırı’da kain, ahalice bilinen bezzazistanın(2) dört tarafındaki arazisi ile birlikte tamamı ve imaret dükkanları diye bilinen yedi adet dükkan,
c-Çankırı beldesi önünde kain ziraata mahsus üç kıta arazi,
d-Çankırı’da kain hanın tamamı,
e-Çankırı’da Beylik Cendere denilen cenderenin aletleri ile birlikte tamamı;
f-Çankırı’da Cami-i Kebir havlusunda kain Çukur hamam diye bilinen hamam;
g-Aşağı Hamam diye bilinen hamam;
h-Çankırı’da kain Bademlibahçe.

Buralardan sağlanan gelirler, imaretin görevlilerinin maaşı ve imarette günde iki kez pişirilecek yemek için harcanacaktır.”. Kasım Bey’in yazılarımızda bahsetmiş olduğumuz başka vakıfları da vardır.
__________________________________________________________________________________________________________

(1)Samiri(şimdiki adı Çevrecik), Ağca, Saray, Satıyüzü, Bademçayı, Akseki, Davudlar, Çakırlar,Yaka, Sarıkaya, Çukurviran, Kızılsin (şimdiki adı Kıyısin), Dengi (şimdiki adı Kuşçayırı) halen Çankırı’ya bağlı köylerdir.
(2)Bezzazistan, kumaşçılar çarşısı demektir.