Çankırı’ya Has Kelimeler

Derleyen: NESRİN KARPUZCU ŞENTÜRK

Apışmak = Şaşırmak
Ağman yanını gözlemek=Kabahatını, hatalarını çıkarmak için tetikte beklemek
Alih = Sır, işin iç yüzü
Alihine ermek = Sırrını öğrenmek
Allek = Düzenbaz
Eğsiran = Hamur kazıma aleti
Ezazil = Rezil, üstü başı pis olan
Çıldır çıldır = Çok sulu yemek
Çörten = Su arklarından bahçeye açılan deliğin ağzı
Dımdızlak kalmak = Herşeyi kaybetmek, fakirleşmek
Gılgıç = Zayıf
Gıdış gıdış yürü = Yavaş yavaş
Helke = Kova, bakraç
Kakaç = Tuzlanıp kurutulan et
Kesmük = Ekşimiş süt
Köpene = Bebeklerin sarıldığı pamuklu bez
Lafın temsili = Örneğin, mesela
Midare etmek = Minnet etmek
Deli mintaze = Fazla titiz
Nahak yere = Sebebsiz, boş yere
Neminam = Ne yapayım, bana ne
Nencağız = Ne kadar, azıcık şey
Negnan = Ne yaparsın, neyine gerek
Nörüyon = Ne yapıyorsun?
O na duta = Onun yerine
Onculayın = Onun gibi
Ondan kelli = Ondan sonra
Öcüm öcüme gitmek = Lades tutuşmak
Ölüğün körü = Kızgınlıkla söylenen ters bir cevap (git başımdan gibi)
Peçük = Kuyruk sokumu
Pelezimek = Heyecanlanmak
Pepil pepil etmek = Kekemece konuşmak
Pirebolu = Arı pisliği
Sardakıl olmak = Tutup bırakmamak
Seğirtmek = Arkasından koşmak
Sıralı gedüklü = Tertipli, intizamlı
Sızgıç = Kemikli et kavurması
Siğseda = Issız, sessiz
Sağukluk-Sirkecen = Semizotu
Şalakçı = Meyveyi çok seven
Şipirdek = Çok övünen
Udlanmak = Utanmak
Vitlemek = Başkasına karşı kışkırtmak
Gıymuk = Diken
Gölbez = Köpek yavrusu
İlistir = Kevgir
Per = Diş kiri
Kapcuk = Zayıf kişi
Ulaşuk = Nişanlı
Kavut = Kavrulmuş, çekilmiş buğday unu
Kısnet = Pinti, cimri
Yanıllı = Sırt
Maşrapa = Saplı su kabı, bardak
Kümele (Gümele) = Topraktan kulübe
Miskenetli kişi = Girişken, halde hatırda olan
Ömel = Küçük çukur, kuyu
Örüklemek = Tepeleme doldurmak
Örüm garim olmak = Birbirine tutkun, bağlı olmak
Ötana = Amca karısı
Pakla = Fasulye
Pança pança = İri iri, yaprak yaprak
Patırna = çok şişman kimse
Paysımak = Önem vermemek
Pırtpıt pırpıt = Çok eski, yırtık
Pısmak = Sinmek, korkudan saklanmak
Sacıyak = Üçgen şeklinde ayaklı altında ateşle üstünde yemek pişen demir aygıt
Sorak = Çocuklara tülbent içinde lokum, incir, üzüm verip emdirilen nesne
Sumsuk = Yumruk
Sürgüç = Bulaşık bezi
Sürneşmek = İddialaşmak
Sümtük = Aç gözlü, pis boğaz
Şallak, şapalak = Çıplak, donsuz
Tuymuna konuşmak = Gelişi güzel, şuursuzca konuşma
Yamgüllüye gitmek = Yapılan işin, söylenen sözün boşa gitmesi, takdir edilmemesi
Üğüm üğüm olmak = Pişirilenin kıtır, kıtır ağızda eriyen hali
Natır = Tellak, hamam görevlisi (Kadın)
Teltük = Alıngan
Tonç = Evlek kenarındaki set, tümsek
Tap tapı gibi olmak = Hamurun pişerken kabarması
Çördüğü = Küçük armut
Cöddürük = Kısa boylu veya küçük çocuk
Çemkürmek = Sert karşılık vermek
Cartlak = Çok konuşan
Cümcük hamuru = Ev makarnası
Cümcük = Çimdik
Çamsıtmak = Laf vurdurmak
Çöğdürmek = Bir yere eğilmek, erkek çocuk işeme şekli
Höddelek çıkarmak = Sorun çıkarmak
Höşük = İçi geçmiş, ihtiyar
Hüy hüyden = Havadan, hiç yoktan
Kemçük ağızlı = Dudakları ince olan
Şibik = Saçları yapışık olan
Şipi = Hamura yağ sürmede kullanılan çubuk ucunda bez
Tekelek gibi olan = Şişman kişi, kütük gibi
Tosya pazarı = Perşembe günü
Tepşer = Yufkaların kurumaya başlaması
Teç = Leğen
Deyhaa = İşte orada
Devdala = Yaramaz, kırıcı yıkıcı
Gaham = Akraba
Gağşamak = Eskimek, gevşemek
Sındı = Makas
Pığsık pığsık kokmak = Kötü pis kokmak
İvirini civirini sormak = Bütün özelliklerini sormak, incelemek
İvil ivil iş yapmak = Etraflıca, maharetli iş yapmak
Enine boyuna konuşmak = Gelişi güzel her şeyi anlatmak
İliya = Değil mi?
Öşertmek = Abartmak
Össaat = Hemen, derhal
Sapır sapır dökülmek = Hepsi birden düşmek
Adamı dıngırdatmak = Alay etmek
Dinelek = Dik yürüyen, kasılan, kibirli
Div div gezmek = Çok gezmek, dolaşmak
Büzdüm = Uyuşuk, ağır hareket eden
Yerüğünü savmak = Az da olsa yemek isteğini, hevesini gidermek
Yenlicek = Hoppa, hafif meşrep
Yırtlak = Şımarık
Yoydurmak = Birinin arkasından kötü sözler söylemek (yaymak), onu rezil etmek
Yüz görümlüğü = Kıza (geline) gerdek hediyesi
Zavza = Hıyar
Zılgıt = Azar
Zibidi = Pis, kirli
Zirzop = Gelin alayındaki delikanlılar, seymen
Zımbır zımbır = İri yarı, kocaman
Zıngazınk = Ağzına kadar dolu
Zorlak olmak = El bileğinin şişmesi
Zövül zövül = Kaba kaba yürümek
Gahırlanmak = Üzülmek
Gaysaklanmak = Hamur üstünün sertleşmesi
Gıdibiyos (Kıtibiyos) = Cimri
Gazbağı = Çocuk önlüğü
Essah mı? = Sahi mi? Hakiki mi?
Felfers iş görmek = Gelişi güzel, üstün körü iş yapmak
Emsiz = Beceriksiz, aciz
Eksik etek = Kadın
Doluk = Avurt
Domuşmak = Somurtmak
Çönmek = Yere çömelmek
Çir akmak = Az akmak
Coluk = Hindi
Çullama = Yumurtalı ekmek kızartması
Çalkama = Tereyağı, pudra şekeri, un çırpılarak yapılan çocuk maması
Cızlama = Krep ( koca görmez, … büyüten)
Cıynak = Yemelik ot
Cibban cibban = diyerek çocuklara el çırptırılır
Döngel = Muşmula
Deröğnü tutuşmak = Çok üzülmek, iyi yanmak
Bikleğeç = Yufkayı çevirmek için tahta aygıt
Bıldır = Geçen yıl
Buymak = Üşümek
Bi mağb(f)ir = Uzun bir zaman
Börtmek = Terlemek veya az haşlamak
Bezeni = Don kemeri, uçkurluk
Baadesüz = Çirkin
Boğaz hörgücü = Boğazına düşkün
Bellemek = Öğrenmek
Bayli, Baylan = Artık, Bari
Ben düşmek = İncir, üzüm v.s olgunlaşmaya başlaması
Basıratı bağlanmak = Dili tutulmak, anlatamamak
Bacagaşı = ocak üstündeki dar ufak raf
Bağardak = Çocuğu salıncağa, beşiğe enlemesine bağlayan bez
Aylı günlü = Gebe
Arı gülü = Gelincik
Ayran gönüllü = Çabuk fikir değiştiren
Angut = Sersem
Aşlamak = Katmak, eklemek
Ayakyolu = Apteshane
Avuz = Doğuran ineğin ilk sütü
Ameskene Eriği = Küçük siyah erik
Alaca aş = Bulgur, mercimek karışımı biraz sulu yemek, lapa
Alasan talasan olmak = Karma karışık olmak
Abuğundan = Ansızın, birden bire
Ağnin = Ağbisinin
Ağsak = Topal
Ahraz = Dilsiz
Adalar gödeler gibi = Şiş, bütün vücudun şişmesi
Abul abul yürümek = Kabaca yürümek
Arasta = Çarşı
Akarsu = Bir nevi inci dizisi
Ahmak ıslatan = İnce ve sürekli yağmur
Amenna = Kabul anlamında kullanılır, iyi
Annının çatı çatlamış = Terbiyesiz, ahlaksız
Avsunlamak = Hastaya okuyup üflemek
Susam = Zambak
Şahaniçi = Odanın bir ayak yüksek kısmı, pencere önü
Garsambalığa gelmek = Bir karışıklık ortamı olmak
Azımı çoğa say = Maddi gücüm bu kadarına yetti
Gatır inatlı = inadından vazgeçmeyen
Gaba gaslak iş yapmak = Üstün körü, özensiz yapmak
Devrülesice = Allah cezanı versin gibi bir beddua
Çöğdürü çüş = Tahterevalli
Deröğnü tutuşmak = İçi yanmak, çok üzülmek
Mışırıkta bırakmak = Arada kalmak, sonucu belirlenmemek
Göde bakla = Bakla
Höyküre höyküre ağlamak = İçi yanarak şiddetli ağlamak
İndallah olsun = Pes etme ifadesi. Peki senin dediğin gibi olsun gibi
Çözen çözen gelmek = Arka arkasına gelen kişiler
Şaşma nidaları = Abarii – viii – amaniii – aboov – abu

NOT:
Çankırı’ya Has Kelimeleri derleyen Sayın Nesrin Karpuzcu Şentürk’ün notlarına sadık kalarak, alfabetik sıra dikkate alınmadan sayfaya eklenmiştir.

Paylaşım için, Sayın Nesrin Karpuzcu Şentürk’e teşekkürler.

İ.Zencirci