Hakkı Duran
Bu yazıda bir 21 Nisan günü aramızdan ayrılan, birinci dönem TBMM’de Çankırı mebusu olarak görev yapmış, adı unutulmuş ve Çankırı’daki mezarı bile bilinmeyen Tahir Efendi‘yi gündeme getirmek istiyorum.
Âşık Muslu-zâdeler(Musluoğulları)[1] Çankırı’nın köklü ailelerindendir. Çankırı tarihçisi Ahmet Kemal Üçok, bu ailenin sahibi olduğu ‘Âşık Musluoğlu Hanı‘ndan [2] bahsetmektedir. Bu sülâleye mensup Âşık Musluoğlu Tâhir Efendi, Millî Mücadele sürecinde (TBMM’nin birinci dönemi) Çankırı Milletvekili olarak görev yapmıştır. 23 Nisan 1920’de Meclisin ilk açılışında hazır bulunmuş olan Tahir Efendi, yine bir Nisan günü aramızdan ayrılmıştır.
KISA HAYAT HİKAYESİ
1872’de Çankırı’da doğdu. Ümraniye Mahallesinden(3) Âşık Muslu-zâde Abdullah Efendi’nin oğludur. İlk ve orta öğrenimini Çankırı Rüştiyesinde tamamladıktan sonra baba mesleği olan ticaretle meşgul oldu.
Birinci Dünya Savaşı sonu yurdun bir kısmının düşman işgaline uğramasından sonra Milli Mücadeleye katıldı. TBMM’nin birinci dönemi için yapılan seçimlerde Çankırı Milletvekili olarak 23 Nisan 1920’de Meclisin açılışında hazır bulundu.
Mecliste Malî Kanunlar ve İktisat Komisyonlarında çalıştı. Milletvekilliği bu dönemde sona erince Çankırı’ya dönerek ticaret hayatını sürdürdü.
Evli ve çocuksuz olan Tâhir Efendi, 21 Nisan 1924’de ebedi âleme göçmüştür.
MEZARI KAYBOLMUŞ
Araştırmalarımız sırasında mezarının nerede olduğunu tespit edemedik. Merhum Necati Âsım Uslu’dan 26 Ağustos 2006 günü yaptığımız telefon görüşmesinde bu konuyu da sordum. Büyükannesi Musluoğulları ailesinden olan Necati Âsım Uslu, annesinden duyduğu kadarıyla, Musluoğulları kabristanının Beğ Camii haziresinde olduğunu, sonradan belediyenin bunları kaldırdığını belirtmiştir. Muhtemelen Sarıbaba Mezarlığına nakledilmiştir. Bu nakil sırasında kaybolmuş olduğu anlaşılmaktadır.
Millî Mücadele döneminin devlet kuran TBMM’inde görev yapmış bir şahsiyetin mezarına dahî sahip çıkıl(a)maması gerçekten esef vericidir.
TAHİR EFENDİ’NİN YARDIMSEVERLİĞİ
İlk TBMM’de Çankırı’yı temsil eden mebuslarımızdan Âşık Musullu-zade Tahir Efendi’nin bazı yardım faaliyetlerinde ismine rastliyoruz.
Balkan harbi (1912-1913) sırasında Mevlevîhaneler bir yardım ve lojistik destek faaliyeti başlattılar. Bu destekler, ilaç, sağlık hizmetleri ve yiyecek konularını kapsıyordu. Galata ve Yenikapı Mevlevîhanelerinin başlattığı bu faaliyeti, Konya Çelebilik makamı diğer Mevlevîhanelere 12 Kasım 1912’de bir tamim(genelge)le duyurmuştur. Çankırı’nın öteden beri güçlü olan millî duyarlığı harekete geçmekte gecikmemiştir.
Konya Çelebilik makamının 12 Kasım 1912’de gönderdiği genelgeyi alan Çankırı mevlevîhanesi Şeyhi Hasib Dede, 20 Kasım’da hemen bir yardım defteri açtı. Bu kampanya sonucu 427 kuruş toplandı. Yardım yapanlar listesinde Âşık Musullu-zade Tahir Efendi’nin ismi de yer almaktadır.
1931’de Çankırı Belediyesi’nin açtığı “çeşme yaptırma” kampanyasına başvuranlar arasında Âşık Musullu-zade Tahir Efendi adı da göze çarpmaktadır. Bir Çankırı gazetesinde gördüğümüz bu haber, 1931 tarihlidir. Çeşme yaptırma işinin -bu tarihten çok önce vefat etmiş olan Tahir Efendi adına-varisleri tarafından gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır.
Âşık Musullu-zade Tahir Efendi‘nin şahsında 23 Nisan 1920’de açılan ilk TBMM’de görev yapan mebuslarımızı, şehit ve gâzîlerimizi rahmet ve saygıyla anıyorum.
NOT: Tahir Efendi’nin aile ünvanı, Âşık Muslu ve Âşık Musullu şeklinde geçmektedir. Ailenin kökeni, Musul vilayetinden olabilir.
________________________________________
[1] Necati Âsım Uslu, “Karatekin Eli, Yâren Diyârı Çankırı’dan Sözler” adıyla yayınladığı değerli kitabında “başlı başına bir kültür hazînesi” olarak nitelediği, büyük annesi Emine Hanım’ın Çankırı eşrafından Âşık Musluoğulları ailesinden olduğunu belirtmektedir.
[2] A.Kemal Üçok, Çankırı Coğrafyası, Ankara-2002, s.152.
[3] Çankırı’da Ümraniye adında bir mahalle adı yoktur. Mahalle adının Bimarhane (İmrahor veya İmaret)’den biri olması muhtemeldir(Hakkı Duran)
Çankırı Araştırmaları Sitesi 