1320 (1904/1905)’de Çankırı’da doğmuştur. Çankırı eşrafından Dolmacı zade ailesindendir. Babası Cemal Dolunay (ö.1937), Çankırı Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyesi, Çankırı Belediye Reisi(1920-1927) ve Kastamonu mebusu olarak görev yapmıştır. Annesi Orta ilçesinden Canbazlar ailesinden Ali-Zeliha kızı Şerife Hanım’dır. (Cemal Dolunay’ın hayat hikayesini daha önce yayınlamıştık.)
1925 yılında Çankırı’da Hacı Kütük Ahmet Efendi’nin kızı Rabia Hanım ile evlenmiş ve 1927 yılında tek çocukları Samiye doğmuştur.(1)
Rüştiye (ortaokul) mezunudur. Ağabeyinin erken yaşta vefat etmesinden dolayı tahsiline devam etmeyip işlerin başına geçmiştir. Bir müddet ticaretle uğraşmıştır. Verdiği bir gazete ilânından manifatura ticareti ile iştigal ettiği anlaşılmakta, ünvanı “Çankırı manifatura Tüccarından Dolmacı oğlu Rif’at” şeklinde yer almaktadır. Rıfat Bey, 1930’larda Çankırı’da bir çok sosyal ve siyasi faaliyetin içinde aktif olarak yer almıştır. Ziraat Bankası, Cumhuriyet Halk Fırkası, belediye encümeni, il genel meclisi, tayyare cemiyeti, çocuk esirgeme kurumu, ticaret odası görev yaptığı başlıca kuruluşlardır.
“Vilayet ticaret odası intihabatı neticesinde oda reisliğine Hilmi Bey,
Reis yardımcısı bankacı Halim Bey,
Âza Duygu mesul müdürü Mustafa Bey,
Âza Yiğitbaşı zade Hasan Bey,
Âza Dağlar zade Hasan Bey,
Âza Dolmacı zade Rifat Bey,
Âza Dodur zade Ahmet Bey’ler seçilmişlerdir.”
Ticaret Odası yönetim kurulu âzalığına bir dönem daha seçilmiştir..
ÇANKIRI BELEDİYE REİSLİĞİ(1938-1943)
Rıfat Dolunay’ın Dedeoğlu Ömer Bey(Atasoy)’in Belediye reisliği döneminde reis vekili olarak görev yaptığını tespit etmekteyiz. [2] Belediye meclisinde uzun süre encümen olarak görev yapmıştır.
Rifat Dolunay’ın 5 Mart 1938’de Belediye Reis vekili olarak Duygu gazetesi Yazı işleri direktörlüğüne, “Et narhı 30 kuruş iken 35 kuruşa satan açıkgözler var” haberi konusunda bir açıklamasına şahit oluyoruz. Açıklamada; “Belediye encümeninin koyun eti fiyatını 35 kuruş olarak tesbit ettiği ve fazla fiyata satılmasının söz konusu olmadığı” ifadesi yer almaktadır.
Dolunay, Belediye reisliğine birkaç ay vekâlet ettikten sonra 15 Nisan 1938’de meclisin genel toplantısında ittifakla belediye reisliğine seçilmiştir.[3] Rıfat Dolunay, 19 Mayıs 1938 törenlerinde belediye başkanı sıfatıyla halkı ve gençliği selamlamıştır.
Bu görevi 1943 yılına kadar devam etmiştir.
MİLLETVEKİLLİĞİ DÖNEMİ (1943-1950)
Rıfat Dolunay, 1943 yılında 7. dönem Niğde Milletvekili olarak 1946 yılında ise, 8. dönem Çankırı Milletvekili olarak inihap edilmiştir.
Cemal Dolunay’ın diğer çocukları Mehmet Rifat Bey’in ağabeyi Ahmet İhsan ve kardeşleri Fazilet ve Ekrem daha önce vefat etmişlerdir. Rifat Dolunay, 7 Mayıs 1983 tarihinde İstanbul’da kızının evinde vefat etmiş olup, Topkapı mezarlığında toprağa verilmiştir. Topkapı mezarlığında 7075 ada, 5 sayılı parselde medfundur.
Çankırı’daki sosyal, siyasi ve iktisadi kuruluşlarda etkin görevler almış olan Rifat Dolunay, ülkemizin zor ve sıkıntılı günlerinde hizmet etmiştir. Belediye Başkanlığı dönemindeki hizmetleri yanında, İkinci Dünya Savaşı’nın başlarında Trakya’dan 8. Kolordu’nun ve Piyade Atış Okulu’nun Çankırı’ya yerleştirilmesinde büyük gayretleri olmuştur.[4]
Kendisini rahmet ve saygıyla anıyorum.
(1) Samiye (Sayın) Hanım, 2013 yılında vefat etmiştir.
[2] “ Sayın urbayımız (belediye reisi) Ömer Atasoy izinle İstanbul’a gitmişlerdir. Ömer Atasoy’un 15 günlük ayrılığı sırasında yerine Rifat Dolunay vekalet edecektir.” mealindeki 10 Ekim 1936 tarihli bir gazete haberi bunu teyid etmektedir.
[3] “Birkaç aydır Belediye reis vekâletini ifâ etmekte olan Bay Rifat Dolunay dünkü meclisin genel toplantısında ittifakla belediye riyasetine intihap edilmişlerdir. ” Duygu, 16 Nisan 1938.
[4] Aileye ait bir takım bilgileri ve bazı fotoğrafları , sayın Cemal Dolunay göndermiştir. Kendisine bu değerli katkıları için teşekkürü borç bilirim.
Çankırı Araştırmaları Sitesi 