Çankırı kökenli bir aileye mensuptur. Dedesi askerî doktorlardan Ahmed Muhtar Paşa, babası tanınmış mütefekkir Ömer Ferid Kam (1864- 22 Mayıs 1944)’dır.
Dedesi Ahmet Muhtar Paşa, sanat ve edebiyat adamlarını evine davet edermiş. Türk Musikisinin büyük üstadlarıi Neyzen Salim Bey, Tanburi Ali Efendi, Hacı Faik Bey, Giriftzen Âsım Bey, Kemençeci Vasilâki bunlar arasındadır.
Kısa Hayat Hikâyesi
1902’de İstanbul’da doğdu, 28 Temmuz 1981’de aynı şehirde vefat etti. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne bağlı Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. Çeşitli okullarda edebiyat öğretmenliği yaptı. Mûsikiye küçük yaşta keman çalarak başladı. Tanburi Cemil Bey’in yakınında bir evde oturdukları sırada Cemil Bey’in oğlu Mesud Cemil ile arkadaş olmuş, bu dostluk Mesud Cemil’in ölümüne kadar devam etmiştir. (1) Tanburî Cemil Bey’in öğrencilerinden Kadı Fuad Efendi’nin teşvikiyle kemençeye yöneldi. Bu sazı kendi kendine öğrendi. Tanburî Cemil’in plaklarını dinleyerek tekniğini geliştirdi. Kısa zamanda tanınmış bir kemençeci oldu. Darü’l-elhân’da ve Ankara Devlet Konservatuvarı’nda hoca olarak görev yaptı.
Kuruluşundan itibaren İstanbul ve Ankara radyolarında uzun yıllar kemençe icrâcısı ve yönetici olarak görev aldı. Ankara Radyosu’nda Klasik Türk Müziği Korosu’nu yönetti. Bu arada mûsikiye dair birçok makale ve inceleme yayımladı. Kam, Tanburî Cemil’den sonra adı en başta anılan üstad bir kemençe icracısıdır. Tekniğe büyük önem vermiş, sazını gelişmiş ve olgun bir teknikle çalmıştır. Kemençe ile çalınması zor olan, hattâ o zamana kadar kemençe ile çalınamayan bazı saz eserleri üzerinde çalışmış, o eserleri çalmayı başarmıştır. Çeşitli gözlemcilere göre, kemençe üzerindeki pozisyon arayışları yıllarca sürmüş, tekniği belli bir noktada donup kalmamıştır. Kam, Tanburî Cemil’in hayranı olduğu halde, kemençede onu taklit etmemiş, sazını tamamıyla kendine has bir teknikle çalmıştır.
İbrahim Suat Erbay’ın sesinden video kaydı sunulan güftesi Enderunlu Vâsıf’a ait Hicazkâr makamındaki “Bir nev-civândır, aşûb-i candır” adlı şarkı, yegâne bestesidir.
GÜFTE: Enderûnlu Vâsıf
BESTE: Rûşen Ferid Kam
USUL: Türk Aksağı
MAKAM: Hicazkâr
Bir nev-civandır aşûb-i bir candır
Serv-i revândır kadd-i fidandır
Destinde câmı içmek merâmı
Hoştur hırâmı kadd-i fidandır
*
Bir ince beldir pek bî-bedeldir
Gayet güzeldir kadd-i fidandır
Sev ol nihâli mümkin visâli
Yoktur misâli kadd-i fidandır.
TRT’de uzun yıllar saz sanatçısı olarak görev yapan kemençeci Cüneyt Orhon onun hakkında şu değerlendirmeyi yapmıştır:
“Sazına çok hakim bir sanatçıydı. Kendisiyle tanıştığımda bana, “Bu sazı öğrenmek, iyi çalmak istiyorsan hedefin Cemil Bey olmalıdır, demişti; Cemil Bey’e hayrandı, ama kendisi o üslubu, Cemil üslubunu taklit etmiyordu. Daha sade, daha kontrollü, tamamıyla kendine has bir üslubu vardı.
Doğrusu, Cemil Bey’i bir kenara koyarsak, benim musıki hayatımda canlı olarak dinlediğim icracılar arasında, erişmeye çalıştığım, hâlâ büyük hayranlık duyduğum en büyük kemençeci Ruşen Kam’dır.” (2)
Mehmet Âkif Ersoy, Ömer Ferid Kam’ın yakın dostu idi. Mısır’dan Rûşen Kam’a yazdığı 23 Ağustos 1934 tarihli mektup, ‘amcan Mehmed Âkif’ şeklinde imzalanmıştır. (3)
Ruşen Kam bir yandan kemençe icracılığını geliştirir ve repertuarını genişletirken Türk mûsikisinin kaynaklarına da eğilmeye başladı. Edvar kitaplarını, güfte mecmuâlarını, şuarâ tezkerelerini, yabancı yayınları musiki ansiklopedi ve lugatlerini sabırla toplamıştır. Darü’l-elhan Mecmuasında bir çok yazıları yayımlanmıştır. Ankara Radyosunda sunduğu ‘İzahlı Müzik Saatı’ programı şöhretini yaygınlaştırmıştır. Rûşen Kam; Rauf Yektâ Bey, Ali Rifat Çağatay, Kemal Niyazi Seyhun, Udi Nevres Bey, Musa Süreyya Bey ve Muallim İsmail Hakkı Bey gibi Türk Musikisi’nin büyük üstadlarından yararlanmayı bilmiştir. İcrâ hususunda en büyük hocaları Türk müziği dehâsı Tanburi Cemil Bey’in plakları idi.
Rûşen Kam’ın çoğu Vecihe Daryal ile olmak üzere, Mesud Cemil ve Cevdet Kozanoğlu ile birlikte ikili, üçlü, dörtlü takımlar halinde radyolarda çaldığı saz eserleri Türk saz mûsikisinin çok güzel icrâ örnekleridir.
Bu eserlerden bazılarını radyo kayıtlarından temin ederek bir CD’de toplamış, isteyenlere de vermiştim. 28 Temmuz vefat yıldönümüdür.
Kendisini rahmet ve saygıyla anıyorum.
Bu CD’de Bulunan Eserler :
1-K.hicazkâr Taksim————— Ruşen F. Kam- Mesud Cemil
2-K.hicazkâr Taksim———– ———Ruşen F. Kam
3- K.hicazkâr Peşrev-(T. Cemil Bey).. ……Ruşen Kam, Mesud Cemil, Cevdet Kozanoğlu, Vecihe Daryal
4-Hicazkâr Taksim……………………………….Ruşen F. Kam
5-Hicazkâr Ş:’Bir nev-civandır’ beste: Ruşen F. Kam, solist: Sevim SÜER
6- Hicazkâr Sirto, beste:Kadı Fuad Ef.,. Ruşen F. Kam, Cevdet Kozanoğlu, Vecihe Daryal)
7- a-Neveser Taksim
b-Neveser Peşrev (Numan Ağa)….. ….. Ruşen F. Kam, Cevdet Kozanoğlu, Cevdet Çağla, Vecihe Daryal
8-Mâhur Taksim……………………………… Ruşen F. Kam…
9-Mâhur Peşrev ( T. Cemil Bey)…………….Ruşen Kam, Mesud Cemil, Cevdet Kozanoğlu, Vecihe Daryal
10-Sazkâr Taksim…………….. …………………. Ruşen F. Kam
11-Pençgâh Taksim…………….. ……………… Ruşen F. Kam
12-Bayâtî Taksim………………. ……………… .Ruşen F. Kam
13-Tâhirbûselik Peşrev (K.Rıza Ef.) Ruşen F. Kam, Cevdet Kozanoğlu, Vecihe Daryal
14-Muhayyer Saz Semâîsi (T.Cemil Bey).. Ruşen F. Kam, Cevdet Kozanoğlu, Vecihe Daryal
15-Hicaz Taksim………………….. Ruşen F. Kam
16-Hicaz Mandıra (Lavtacı Andon)………. Ruşen F. Kam, Cevdet Kozanoğlu, Vecihe Daryal
17-Karcığâr Taksim……………………………… Ruşen F. Kam
18-Hüzzam Taksim………………………………… Ruşen F. Kam
19-Segâh Taksim………………………………….. Ruşen F. Kam
20-Segâh Peşrev (Yusuf Paşa)………………… Ruşen F. Kam, Vecihe Daryal……
________________________________________________________________________________________-
(1)Mesud Cemil(1902-1963) :Tanburi Cemil Bey’in oğludur. Yazar, tanbûri, araştırmacı, koro şefi, spiker.
(2)Bülent Aksoy, Cüneyt Orhonla Görüşme, http://www.kalan.com/scripts/Dergi/Dergi.asp?t=38&yid=2857
(3)M.Nazmi Özalp, Ruşen Ferit Kam, İstanbul 1995.
Çankırı Araştırmaları Sitesi 