MEHMET RİFAT ÜNÜR (1880–22 Ağustos 1936)

Çankırı’yı dört dönem(1925-1936) arası parlamentoda temsil etmiş olan M.Rıfat Ünür’ün -bazı kaynaklardan derleyerek sunduğumuz- hayat hikayesi, Osmanlı’dan Cumhuriyete geçiş sürecine ilişkin  ilginç kesitler taşımaktadır. Rifat Ünür, Çankırı’nın köklü bir ailesinden olup Çankırı’yı dört dönem parlamentoda temsil etmiştir. Ağabeyi Mustafa, Balkan Harbi şehididir. Uzun yıllar öğretmen olarak hizmet veren Ünür, Osmanlı Devleti’nin Kudüs-ü Şerif’deki son milli eğitim müdürü idi.

KISA HAYAT HİKAYESİ

1880’de Çankırı’nın Taşmescit Mahallesinde doğdu. Babası Saraçzade Hasan(1), annesi Ayşe Hanım’dır. Evli; dört çocuk babasıdır.

İlk ve rüştiye öğrenimini Çankırı’da bitirdi. 3 Temmuz 1892’de yatılı olarak Kastamonu İdadisine girdi. 2 Mart 1896’da diploma aldı.  İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu (Yüksek Muallim Mektebi) edebiyat şubesini bitirerek, buradan da 9 Ağustos 1900’de, pekiyi derece ile diploma aldı.

Eylül 1900-Ağustos 1903 yıllarında Sivas Lisesinde Türkçe, hesap, tarih, coğrafya, edebiyat, cebir, geometri, kozmografya, ziraat bilgisi öğretmenliği yaptı. 14 Eylül 1903’te öğretmenlik yanında, lisenin ikinci müdür yardımcılığı görevine getirildi. Eylül 1904’te birinci müdür muavini oldu.

13 Ekim 1905’te Bilecik Lisesi Müdürlüğüne atandı. Müdürlüğü yanında Fransızca, Kitabet, Ahlâk, Türkçe ve Ziraat dersleri okuttu.

13 Eylül 1910’da Konya Öğretmen Okulu Rüştiyesi Müdüriyetine getirildi. Bu görevi yanında medenî bilgiler öğretmen vekilliğini yürüttü.

KUDÜS MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRÜ

28 Ekim 1911’de Konya Öğretmen Okulunun kapatılması üzerine, Kudüs-ü Şerîf Maarif Müdürlüğüne atandı. Bu görevindeki başarısından dolayı Mecidî Nişanının 4’üncü rütbesiyle ödüllendirilerek, Mayıs 1915’te maaşı yükseltildi.

Kudüs’ün işgali üzerine izinli olarak Çankırı’ya geldi. Mart 1919’da Erzincan Maarif Müdürlüğüne atandı. Eylül 1919’da Kayseri Maarif Müdürlüğüne nakledildi. Bu görevde bulunduğu sırada yurtta mevcut 60 maarif müdürlüğünden 40 adedinin kaldırılması sonucu açıkta kaldı ve 29 Haziran 1921’de emekliye sevk edildi. Kısa bir süre sonra Kengırı Lisesi tarih, coğrafya öğretmenliğine atandı.

        II-III-IV ve V. DÖNEM ÇANKIRI MİLLETVEKİLİ

Bu görevde iken, TBMM’nin II nci dönem seçimlerine katıldı. 30.7.1923’te yapılan seçimde 305 oy alarak Çankırı’dan milletvekili seçildi. 11 Ağustos 1923’te Meclise katıldı, 12.8.1925’te mazbatası onaylandı.

Posta ve Telgraf, Milli Eğitim, Ticaret, İrşad ve Bayındırlık komisyonları üyeliklerinde bulundu. Ankara – Ereğli demiryolunun inşa ve işletmesi hakkındaki kanunun değiştirilmesine dair önergesi, Genel Kurulda 6 değişik konuda konuşması vardır.

Kasım 1927’de ikinci kez emekliye ayrıldı.

Çankırı’dan III, IV ve V inci dönemlerde de milletvekili seçilen Rifat Ünür, 22.8.1936’da vefat etti.

          VEFATININ ÇANKIRI’DAKİ AKİSLERİ

Rifat Ünür’ün erken yaşta kaybının Çankırı’daki akislerini de Duygu’da yayınlanan  “Elim bir ziya” başlıklı haberden özetliyoruz.

                      ELİM BİR ZİYA

            “Sayın Saylavımız Rıfat Ünür’ün İstanbul da ani olarak ölümü geçen Pazar günü gazetemizin sahibi Bay Talat Onay tarafından Belediye Reisliğine çekilen telgraf ile şehrimizde duyuldu.

Altı günden beri, yüzlerce insan her gün cenaze geliyor diye istasyona koşuyordu. Başında bulunan ailesinden alınan haber, cenazenin Çarşamba günü İstanbul’dan trene verilerek Perşembe günü Çankırı’ya geleceği şeklinde idi. Bunun üzerine kardeşleri Halim ve Hasan Ünür ile dayızadeleri Hüseyin Avni ve diğer akrabaları cenazeyi karşılamak üzere Ankara’ya hareket ettiler. Cenaze, Perşembe akşamı saat yirmi civarında Çankırı İstasyonunda gözü yaşlı bir kalabalık tarafından karşılanmıştır. Ertesi gün, Cuma namazından sonra bir bölük askerle, polis, jandarma kıtaları ve belediye memurları ile on binden fazla köylü ve şehirli halkın iştiraki suretiyle ve büyük bir merasimle cenaze, Sarıbaba mezarlığına götürülmüş ve orada hazırlanan mezarına gömülmüştür.

Mezara defnin ardından Sayın valimiz H. Uzgören, ölünün şahsi kıymeti ve kültür hayatı mesaisinde memlekete yüzlerce binlerce talebe yetiştirdiğini ifade ederek kadir ve kıymetini iyi bilen Çankırılılara, bütün ailesine ve yakınlarına sabır dilemiştir.

Bundan sonra Çankırılılar namına Belediye Reisi  Ömer Atasoy, bir söylevde bulunmuş, 56 yaşında vefat eden Rıfat Ünür’ün erken yaşta kaybından duyduğu acıyı ve Çankırılıların üzüntülerini dile getirmiştir.

Rıfat Ünür’ün Kısa Hal Tercümesi

Rıfat Ünür, şehrimizin köklü bir ailesi olan Saraç oğlu Hacı Hasan Efendinin üçüncü oğludur. En büyük kardeşleri Mustafa, Balkan harbinde Vize muharebesinde şehit olmuştur.

Merhumun üç kız ve bir erkek evladı vardır. Rıfat Ünür, yüksek tahsilini İstanbul da Yüksek Muallim Mektebinde bitirerek Anadolu’da muhtelif yerlerde öğretmenlik,  Kudüs ve sair müstakil mutasarrıflıklarda ve bazı vilayetlerde Maarif müdürlüğü yapmış ve yurda pek çok değerli gençler yetiştirmiştir. İkinci devreden beri de Çankırı Milletvekilliği yapmaktaydı.

Çok temiz yüreği ve nasiyesi ile herkese kendini sevdirmiş olan Rıfat Ünür’ün ölümü Çankırı için elim bir acı ve önemli bir kayıptır.”

İmparatorluktan Cumhuriyet geçiş sürecinin bütün acı ve sıkıntılarını yaşamış ve Çankırı’yı TBMM’de uzun süre temsil etmiş olan Çankırı’nın bu kıymetli evlâdına Cenâb-ı Hakk’dan sonsuz rahmet diliyorum.

Not: Sitenin önceki versiyonlarında yayımlanmış olan bu yazı güncellenmiştir.