Saffet Tanman 1912’de İstanbul’da, Bakırköy’de doğdu. Babası ilmiye sınıfından Çerkeşşeyhi-zâde Mehmed Bahâeddin Bey (1873-1952), annesi Hatice Behire Hanım’dır (ö.1961).
İki yaşında iken, Temmuz 1914’te, babasının Kastamonu kadılığına tayin edilmesiyle adı geçen kente yerleşen aile burada altı yıl kaldı. M. Bahaeddin Bey’in Kuvây-ı Milliye’ye katılmasıyla Kastamonu’dan Ankara’ya geldiler. Cumhuriyet’in ilanından az sonra 1924’te İstanbul’a döndüklerinde Saffet Şerife, önce İtalyan rahibelerinin Bakırköy’deki okulunda Fransızca öğrenmeye başladı. Daha sonra Fransız rahibelerinin Kumkapı’daki okuluna devam etti ve sonunda Notre Dame de Sion Lisesi’nden, altı yıl yatılı olarak okuduktan sonra mezun oldu. 1935’de Galatasaray Lisesi’nde olgunluk sınavını geçtikten sonra girdiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden 1940’da mezun oldu. Ahmet Hamdi Tanpınar, üniversitede hocası, aynı zamanda aile dostlarıdır.
Amcası İbrahim Edhem Bey, subay olup Sarıkamış’da şehit olmuştur.
1937’de Gemi Mak. Yük. Müh. Fahri Tanman ile evlendi. Eşinin görevi nedeniyle uzun süre Hamburg’da ve New York’ta kaldıktan sonra yurda döndü. 1949’dan itibaren hayatının büyük kısmını, eşiyle birlikte, Söke’de, Büyük Menderes Ovası’nda, Fahri Tanman’ın ailesinden kalan arazilerin ıslahı ve imarına ayırdı. Saffet Tanman’ın 1940’lı ve 1950’li yıllarda çeşitli gazete ve dergilerde öyküleri ve edebiyat eleştirileri yayınlanmıştır. Bir hikaye yarışmasına katılan Saffet Tanman, “Yörük Ahmet” adlı hikayesi ile birincilik kazanmıştır.
Saffet Tanman’ın diğer bir özelliği Çerkeşî Mustafa Efendi(ö.1814)’nin torunun torunu olmasıdır. Yayımlanan iki kitabından birincisi’ BATNAS TEPELERİNDE ZAMAN’da ağırlıklı olarak Yurtdışı, Söke ve İstanbul günlerini ; ikinci eseri “ILGAZ DAĞLARI’NDAN BATNAS TEPELERİ’NE” kitabında ise Kastamonu, Çerkeş ve Ankara yılları anlatılmıştır.
PÎR-İ SÂNÎ’den SAFFET TANMAN’a
Halvetî-Şabanî şeyhi Çerkeşî Mustafa Efendi(ö.1814)’nin tesis ettiği Çerkeşiyye kolu, evlatları Şeyh Mehmed ve Şeyh Mesud Efendi tarafından devam ettirilmiştir. Mustafa Efendi’nin diğer oğlu Osman Vehbi, babası tarafından ilmiye yoluna yönlendirilmiş, Ankara’da Melike Hatun medresesinde eğitim görmüş ve müderrisliğe kadar yükselmiştir. Osman Vehbi Efendi sonrasında onun soyundan Çerkeşî-zadeler adıyla geniş bir ulemâ ailesi ortaya çıkmıştır.
Pîr-i Sânî Mustafa Çerkeşî(ö.1814)
||
Osman Vehbi Efendi(ö.1860)
||
Mehmed Tevfik Efendi (1826-1901)
||
Mehmed Bahâeddin Efendi(1873-1952) /Hatice Behire Hanım(ö.1961)
Tevfik(Arutay)
Nedret(Atav)
Ayşe(Önge)
Saffet(Tanman)
Şahika(Turan)
BABASI MEHMED BAHÂEDDİN EFENDİ(1873-1952)
Osman Vehbi Efendi’nin oğlu Kazasker Mehmet Tevfik Efendi(1826-1901) ilmiye sınıfından üst düzey görevler yapmış bir şahsiyettir. Ömrü vefâ etseydi, Şeyhülislâmlık makâmına çıkması an meselesiydi. Onun evlatlarından Mehmed Bahâeddin Efendi(1873-1952), Osmanlı döneminde çeşitli vilâyetlerde kadılık yapmış, en son Kastamonu kadısı iken, Millî Mücadele’ye katılmak üzere Ankara’ya gelmiştir. Atatürk’ün yakından tanıdığı ve itibar gösterdiği bir şahsiyettir. Adalet Bakanlığı müsteşarlığı yapmıştır. Saffet Tanman, Mehmed Bahâeddin Efendi(Arutay) ile Hatice Behire Hanım(ö.1961)’ın kızıdır.
ANNESİ HATİCE BEHİRE HANIM
Saffet Tanman’ın annesi Hatice Behire Hanım(ö.1961), Mehmet Reşit Paşa’nın kızıdır. Hatıralardan anlaşıldığına göre gerçek anlamda bir Osmanlı hanımefendisidir. İnsanları hangi statüde olursa olsun hor görmeyen, misafirperver, eli açık, görgülü ve becerikli bir kadın. Hatice Behire Hanım’ın babası, İstanbul-Sütlüce’de Saadiyye tarikatından Hasırîzade Tekkesi’nin mensuplarından Mehmed Reşid Paşa‘dır.
HATİCE BEHİRE- MEHMED BAHÂEDDİN EVLİLİĞİ
Hatice Behire Hanım’ın babası, Mehmed Reşid Paşa, Karadağ gâzîsidir. Daha sonra Ankara’ya tayin edilir. O zaman genç bir kız olan H. Behire Hanım, Osman Vehbi Efendi’nin türbesine gider, duâ edermiş. Bu duâlar, bakın hangi neticeyi hâsıl etmiş.
Saffet Hanım’ın oğlu, Mimar ve San’at tarihçisi Prof. Dr. Bahâ Tanman, bu evlilik hususunda şu enteresan bilgileri veriyor:
“Anneannem Hatice Behire Hanım’ın babası, İstanbul-Sütlüce’de Saadiyye tarikatından Hasırîzade Tekkesi‘nin mensuplarından Mehmed Reşid Paşa, görevi nedeniyle Ankara’da bulunurken genç kız olan anneannem Osman Vehbi Efendi‘nin kabrini ziyaret edermiş. (O tarihlerde Osman Vehbi Efendi’nin Ankara halkı arasında velî olarak tanındığı ve kabrinin ziyaretgâh olduğu anlaşılıyor). Bu zata karşı özel bir muhabbet duyarmış ve “Ne olur beni evlatlığa kabul et” diye dua edermiş. Aradan seneler geçmiş, Osman Vehbi Efendi’nin torunu olan dedem (Mehmed Bahaeddin Bey) ile evlenmiş.”
(Sayın Baha Tanman’ın 17 Mayıs 2005 tarihli mektubu)
Çankırı Araştırmaları Sitesi 