Hakkı DURAN

Taşbebek Türk halk edebiyatının yaygın efsanelerinden biridir. Bu efsanenin Çankırı varyantını Tahsin Nahit Uygur derlemiş ve 1932 yılında Kastamonu’da basılan  Çankırı Halk Edebiyatı adlı kitabında ‘Taşbebek Ninnisi’ başlığı ile yayınlamıştır.

‘TAŞBEBEK NİNNİSİ’
Bu ninninin efsanesi: Ahmet adlı birisinin Merem isminde bir karısı varmış. Merem kadının çocuğu olmuyormuş. Kocası ise çocuk istiyormuş. Bu istekle günün birinde Merem kadının üstüne evlenmeye kalkıyor. Fakat Merem kadın kocasını çok seviyor. Üstüne kuma geleceğinden çok müteessir oluyor. Bir gün dağlara düşüyor. Dağlarda ağlaya ağlaya gezerken karşısına bir adam çıkyor. Bu, Hızır’dır. Hızır, Merem kadına niçin ağladığını soruyor. Kadın çocuğu olmadığından dolayı çok sevdiği kocasının, üstüne evlendiğini söylüyor. Hızır, çantasından bir beyaz taş çıkarıyor, Merem kadına veriyor ve:
-Bu taşı, kocanın gerdek gecesi bir beşiğe bele ve yatırlara yalvar. Allah sana oğlan verecek diyor.
Meryem kadın hemen evine dönüyor. Kocası kumasıyla gerdeğe girdiği gece Hızır’ın dediği gibi yapıyor. Ağlıyor. Nihayet Allah taşa can veriyor. Beşikteki taş, bebek oluyor. Ağlamaya başlıyor.
Bitişik odada henüz gerdeğe giren Ahmet, çocuğun ağlamasını işitiyor. Merak ediyor. Merem kadının odasına giriyor.
-Karıcığım bu ne hal böyle?. Diyor.
Merem kadın keyfiyeti anlatıyor. Kocası hayretler içinde kalıyor:
– Aman öyleyse, diyor; ben henüz kumanla görüşmedim. Tanrının bu lûtfuna teşekkür edelim. Oğlumuzu büyütelim, yeni gelini onunla evlendirelim! Diyor. Taş bebek günden güne büyüyor. Evlenme çağına geliyor ve… annesine kuma olmaktan menettiği kızla evleniyor.
Gök yüzünde olur Ülker
Ciğerciğim yanıp tüter
Akcörenli Şeyh Efendi (1)
O da bize himmet etsin

Gönlümün içinde Ferhat
Hızır’ın altında kır at
Bağdat’taki Seyit Murat (2)
O da bize himmet etsin

Çalkan Karadeniz çalkan
Olur gemilerde yelken
İstanbulda Eyüp Sultan (3)
O da bize himmet etsin

Elime aldım kelebi
Dolaştım Şam’ı Halebi
Çorumda Elvan Çelebi (4)
O da sana himmet etsin

Bu dünyada çoktur velî
Kimi uslu kimi deli
Tanrının arslanı Ali (5)
O da bize himmet etsin

Dağ başında olur ceylan
Cemaline oldum hayran
Ankara’da Hacı Bayram (6)
O da sana himmet etsin

Tütün tüter kaba kaba
Derviş olan geyer aba
Osmancık’ta Koyunbaba(7)
O da bize himmet etsin

Gök yüzünde şems ü kamer
Yer yüzünde nurdan kemer
Yetiş ya Hazreti Ömer(8)
O da sana himmet etsin

Yola giden yolcu baba
İkimiz de geydik aba
Feslikânda(9) Peri Baba (10)
O da bize himmet etsin

Yol üstünde biter ahlat
Ana olan çeker zahmet
İmdat senden Ya Muhammet
O da bize himmet etsin

Mahallemiz çift camili
Mevlâm uyarsın Kâmil’i(10)
Şeyhşâmi’de Şeyhşâmili(11)
O da bize himmet etsin

Kâmil’imin kaşı hilâl
Yanakları âbı zülâl
Sinop’taki Seyit Bilâl (12)
O da bize himmet etsin

Babanın adı da Ahmet
Cümlemize ola rahmet
Yardım eyleye Muhammet (13)
O da bize himmet etsin …

İKİNCİ BÖLÜM:

Hüdâya eyledim zârî
Taşa can verir Bâri
Mahzun eylemez bari
Tanrı sana bir can versin.

Açtım sandığımı açtım
Meydaniden yorgan biçtim
Ben Haktan umut mu kestim
Allah sana bir can versin

Aktaş diye beledim
Seni Haktan diledim
Al bağırdak doladım
Emzireyim yavrum seni

Yanık yanık horoz öter
Ötme horoz derdim artar
Benim derdim bana yeter
Emzireyim yavrum seni

Dış kapuyu baban çakar
Annen pencereden bakar
İnşallah ocağım yakar
Emzireyim yavrum seni

Sallayı sallayı kolum şişti
Kolumdan kolbağım düştü
Artık baban benden geçti
Emzireyim yavrum seni

Ağa baban geldi mi ola
Al gerdeğe girdi mi ola
Muradını aldı mı ola
Emzireyim yavrum seni

Taş bebek beşikten bakar
Sütüm ılgıt ılgıt akar
İnşallah ocağım yakar
Emzireyim yavrum seni

Annenin adı Merem kadın
Hulûsü Allah’a bütün
Ben bu canı aldım satın
Emzireyim yavrum seni

Bakkallarda olur üzüm
Söylesene iki gözüm
Ağlasana taştan kuzum
Emzireyim oğul seni

______________________________________________________________________

(1)Ilgaz’ın Akçören köyünde türbesi bulunan Şeyh Hâfız Şakir Efendi .
(2)Seyyid Murad?
(3)Ebâ Eyyûb el-Ensârî.

(4)Elvan Çelebi: Çorum’un Mecitözü İlçesinde türbesi bulunan Baba İlyas Horasâni torunu.
(5)Ali: 4. halife Hz. Ali
(6)Hacı Bayrâm-ı Velî: Ankara’da türbesi bulunan Bayramîliğin kurucusu.
(7)Koyunbaba: Osmancık’da türbesi bulunan Hacı Bektâş-ı Velî halifesi.
(8)2.halife Hz.Ömer

(9)Feslikân: Çankırı’da kışlanın bulunduğu yerin adı.

(10)Peri baba(Bu ismin Pîri Baba olması muhtemeldir h.duran)
(11)Kâmil: taş bebeğin adı.
(12)Türbesi Sulakyurt İlçesinde bulunan Bayramî tarikatinden Akşemseddin halifesi Şeyh Şami. Şeyh Şami, aynı zamanda Sulakyurt İlçesi’nin eski adıdır.
(13)Seyyid Bilâl: Sinop’da türbesi bulunan bir velî.
(14)Muhammet: İslâm peygamberi Hz. Muhammed Mustafa(A.S.).