Hakkı Duran
Ahmed Fuat ÇIĞMAN(1876-1965), aslen Çankırı’ya bağlı Alva köyünden olup Hocazâdeler diye bilinen bir aileden gelmektedir. Babasının adı Süleyman’dır. Tahsil hayatı hakkında bilgi alamadık. Ancak uzun süre muallimlik yaptığı göz önüne alınınca hem İslâmî ilimler, hem de fen bilimleri alanında öğrenim gördüğü tahmin edilebilir. Elimizden çıkmadan önce Kudüs’te bir müddet görev yapmıştır. (1)
Çankırı’da uzun yıllar yaptığı muallimliği süresince çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. Aldığı davet üzerine öğretmenliğe emeklilik sonrası da devam etmiştir.
-Ahmet Fuat Bey, Emine Melek Hanım, Belkıs Hanım, Emine M.Hanımın kızkardeşi Müzeyyen-(ayaktaki çocuklar evlatlıkmış)
AHMED FUAT EFENDİ, MEKTEB-İ İDÂDÎ MÜDÜRÜ
Çankırı Mevlevîhanesine ait bir defterde Ahmed Fuad Bey’in adı, Çankırı İdadîsi Müdürü olarak kayıtlıdır. Hasip Dede dönemidir. Balkan Harbi’ne katılmak üzere teşkil edilen Mevlevî Alayı’na 1912 yılında toplanan yardım listesinde Ahmed Fuat Efendi, Mekteb-i İdâdî Müdürü sıfatıyla yer almaktadır. [2] Bu görevi ne zaman başlamış ve ne kadar sürmüştür, şu an bilemiyoruz.
1930’LARDA ÇANKIRI’DA BİR OKUL LABORATUVARI
-1933-34 ders yılında öğrenciler laboratuvarda-
Bu fotoğraf, Aydın Demiröz’ün hazırladığı “FOTOĞRAFLARLA ÇANKIRI” adlı kıymetli çalışmada yer almıştır.] (3) Demiröz, 1933-34 tarihini vermiş olmasına rağmen, fotoğraf hakkında bir açıklama yapmamıştır. 1876 doğumlu olduğu dikkate alındığında Ahmet Fuat Bey, o sıralar 58 yaşındadır. Fen bilimleri okutabilecek bir öğrenim gördüğü anlaşılmaktadır.
EMİNE MELEK ÇIĞMAN(1890-1969)
Ahmed Fuat Bey’in eşi Emine Melek Hanım, İsfendiyaroğlu ailesindendir. Adil Bey’in kız kardeşi, Çankırı Milletvekili Ziya İsfendiyaroğlu(ö.1940) ile amca çocuklarıdır. 1969 yılında vefat etmiştir. Üç çocukları dünyaya gelmiştir. Dr. Kenan Çığman(1906-1989), E. Kurmay Albay Adnan Çığman (1911-1990) ve Şükrü Çığman(ö.1943) ‘dır.
– OTURANLAR: Emine Melek Hanım ve Ahmed Fuat Çığman, AYAKTAKİLER: Adnan Çığman(E. Kurmay Albay), Dr.Kenan Çığman, Şükrü Çığman(1943’de askerken İzmir’de öldü)
Emine Melek Çığman’ın çocuklarına millî ve İslâmî değerleri başarıyla aktaran, mütedeyyin bir hanımefendi olduğunu anlıyoruz.
Oğlu Dr. Kenan Çığman, KAZA-KADER, Hayır ve Şer, Rızık, Ecel Ve Tevekkül” adıyla neşredilen ikinci eserini annesine şu sözlerle ithâf etmiştir: “Henüz çocukken dinimizi ve İslâm âdâbını bize öğreten annem, Emine Melek Çığman’ın ruhuna armağan”.
M. NURİ DEDE ve A. FUAT EFENDİ
Çankırı Mevlevîhanesi şeyhi Mustafa Nuri Dede, Çankırı’dan Kütahya’ya giderken Mevlevihane’nin anahtarını Ahmed Fuat Efendi’nin evine göndermiştir. Nuri Dede’nin mevlevihaneye ait bazı eşyayı sattığı, bazılarını beraberinde götürdüğü sonradan anlaşılmış ve hakkında soruşturma açılmıştır. Mevlevîhanenin tarihine dair önemli belgeler, bazı kıymetli yazma kitaplar da bu sebeple elden gitmiştir. Ahmed Fuat Efendi’ye bu durum sorulmuş, onun tanıklığı, diğer tanıkların beyanları ve Hasip Dede’nin vardığı kanaat de Nuri Dede’nin kayıpların sorumlusu olduğu yönündedir.
AHMED FUAT ÇIĞMAN’IN OSMANLI MAARİF NAZIRI DÜNÜRÜ
Ahmed Fuat Efendi’nin büyük oğlu Çankırı mebuslarından Dr. M. Kenan Çığman hakkında ayrı bir yazı yayımlamıştık. Diğer oğlu E. Kurbay Albay Adnan Çığman (1911-1990)’dır. Adnan Çığman, II. Meşrutiyet devri Kastamonu mebusu Ahmet Şükrü Efendi’nin kızı Belkıs Hanım(1917-1949) ile evlenmiştir. Ahmet Alpay Çığman’ın annesi Belkıs Hanım, 1949’da erken yaşta hayata vedâ etmiştir.
AHMET ŞÜKRÜ BEY(ULUOĞLU) (1873-1949): Şeyhzâde Ahmet Şükrü Bey, 1873’de Kastamonu’da dünyaya gelmiştir. İdadî ve medresede okumuştur. Medrese-i Atik ve Nasrullah Medreselerinde müderrislik yapmıştır. Kasım 1908’de Kastamonu mebusu seçilmiştir.
Sadrazam Talat Paşa kabinesinde (4 Şubat 1917), Mahmut Şevket Paşa kabinesinde (24 Ocak 1918) ve Said Halim Paşa kabinesinde (11 Haziran 1918) Maarif Nazırlığı(Bakanlığı) yapmıştır.
Şeyhzâde diye anılması, Kastamonu’da Bayrâmî tarikatı şeyhleri çıkaran Şemsîzadeler sülalesine mensup olmasıyla ilgilidir. Son şeyh(Bayrâmî) Ahmet Ziyaeddin Efendi(Uluoğlu) olup, aynı zamanda Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanıdır. Şükrü Uluoğlu ile amcazâde olmaktadırlar.
Millî Mücâdele’de çok önemli hizmetler ifâ etmiştir. Ahmet Şükrü Uluoğlu ve kızı Belkıs Çığman 1949’da vefat etmişlerdir.
Ahmet Alpay Çığman’ın erken yaşta kaybettiği annesi Belkıs Hanım, yazının başındaki fotoğrafta yer almaktadır. Ebediyete intikal edenlere Cenâb-ı Hak’dan rahmet niyaz ediyorum.
NOT:Bu yazı, ilk defa sitenin eski versiyonunda 19.07.2008 tarihinde yayımlanmıştır.
(Fotoğraflar ve bir kısım bilgiler, Sayın Ahmet Alpay Çığman‘dan alınmıştır. Kendisine müteşekkirim.)
_______________________________________________________________________________________________-
(1) Merhum Çankırı milletvekili Mehmet Rifat Ünür(1880 –1936), Kudüs elimizden çıkmadan önce son Maarif Müdürü idi. Bu sitede hayat hikayesine yer vermiştik. Belki de birlikte görev yapmışlardır.
(2)Ferudun Ata, Çankırı Mevlevîhanesi, S.Ü. Sos. Bil. Ens. YLT, Konya-1995 .
Bilindiği üzere Hasip Dede ve 33 dervişi Veled Çelebi(İzbudak) kumandasındaki Mevlevî alayına katılmışlardır.
(3) FOTOĞRAFLARLA ÇANKIRI, haz: Aydın Demiröz, Çankırı Beldediyesi yay., Ankara-2001, s.40
(4)Abdülkerim Abdulkadiroğlu, Kastamonu’da Bayramîlik ve Şemsizâde Ailesi, İstanbul-2005.
Çankırı Araştırmaları Sitesi 